Frekans Tahsisinden Muaf Telsiz Cihaz ve Sistemleri

05/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu (EHK)’nun “Telsiz kurma ve kullanma izni, telsiz ruhsatnamesi ve kullanıma ilişkin esaslar” başlıklı 37’nci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Kurum düzenlemelerinde belirlenen ve işletilmesi için frekans tahsisine ihtiyaç duyulmayan özel amaçlar için tahsis edilmiş frekans bantlarında ve çıkış gücünde çalışan Kurumca onaylı telsiz cihaz ve sistemleri, herhangi bir telsiz kurma ve kullanma iznine ve telsiz ruhsatnamesine ihtiyaç göstermeksizin kullanılabilir.” hükmü çerçevesinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu frekans tahsisinden muaf telsiz cihaz sistemleri için uygulanacak usul ve esaslar ile teknik ölçütleri belirlemektedir.

FTM Yönetmeliği

27/11/2018 tarihli ve 30608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Frekans Tahsisinden Muaf Telsiz Cihaz ve Sistemleri Hakkında Yönetmelik” (FTM Yönetmeliği) ile 11/09/2012 tarihli ve 28408 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Kısa Mesafe Erişimli Telsiz (KET) Cihazları Hakkında Yönetmelik” ve 18/07/2009 tarihli ve 27292 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Özel Telsiz Sistemleri Yönetmeliği” yürürlükten kaldırılarak frekans tahsisinden muafiyete ilişkin mevzuat, uluslararası gelişmeler (CEPT, ITU, AB nezdinde alınan kararlar) ve ulusal ihtiyaçlar çerçevesinde bir araya getirilerek güncellenmiştir.

Ayrıca, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca 08/03/1986 tarihli ve 19041 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan “Otomatik Frekans Tarama Özellikli Telsiz Cihazları Yönetmeliği” de, 27/11/2018 tarihli ve 30608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Otomatik Frekans Tarama Özellikli Telsiz Cihazları Yönetmeliğinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Yönetmelik” ile yürürlükten kaldırılmıştır.

FTM Yönetmeliği kapsamındaki frekans bandları için elektromanyetik girişimsiz bir ortam garanti edilmemekte olup; elektromanyetik girişime maruz kalma olasılığı bulunan ortamda aynı bandı paylaşan cihaz sayısı, kullanılan cihazın tasarımı, kalitesi ve dayanıklılığına bağlı olarak değişebilmektedir.

Teknik Ölçütler

FTM Yönetmeliği’nin 6’ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Teknik Ölçütler Kurum tarafından belirlenerek Kurumun resmî internet sitesinde yayımlanır; …” hükmü çerçevesinde telsiz ruhsatnamesi, telsiz kurma ve kullanma izni ile frekans tahsis ve tescil işlemlerinden muafiyet için ilgili  “Frekans Tahsisinden Muaf Telsiz Cihaz ve Sistemlerine İlişkin Teknik Ölçütler" (Teknik Ölçütler), Kurumumuz internet sitesinde yayımlanmakta ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu Kararları ile periyodik olarak güncellenmektedir.

Teknik Ölçütler’de; kısa mesafe erişimli telsiz cihazları, ultra genişband cihazlar ve özel telsiz sistemleri (Dar bölge telsiz çağrı (Paging) sistemleri, Halk bandı (CB) telsiz cihazları, Kablosuz ses yayın sistemleri, Amatör telsiz istasyonu, Kablosuz geçiş sistemleri, Sadece alıcı cihazlar) için, diğer telsiz cihaz ve sistemlerine zararlı elektromanyetik girişime neden olmadan ve bunlardan kaynaklanan elektromanyetik girişime karşı koruma talep etmeden kullanılmak üzere söz konusu cihazlar için belirlenen frekans bandlarına ilişkin kısıtlamalar yer almaktadır.

Telsiz ruhsatnamesi, telsiz kurma ve kullanma izni ile frekans tahsis ve tescil işlemlerinden muafiyetin sağlanması için; Teknik Ölçütler’de yer alan ilgili frekans bandına ilişkin kriterlerin eksiksiz olarak yerine getirilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, söz konusu frekans bandları için EHK’nın 36 ve 37’nci maddeleri uyarınca Kuruma frekans tahsis ve tescil işlemlerinden muafiyet kaybedilir.

Yaptırımlar ve diğer Yükümlülükler 

Bu yükümlülüklere uyulmadan yapılan kullanımlara yönelik olarak; 5809 sayılı EHK’nın “Spektrum izleme ve denetimi” başlıklı 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Telsiz cihaz veya sistemlerinin belirlenen tekniklere ve usullere uygun olarak kurulmasının ve çalıştırılmasının denetimi, elektromanyetik girişimlerin tespiti ve giderilmesi, Devlet ve kişi güvenliğini ilgilendiren telsiz faaliyetleri konularında mevzuat dahilinde güvenlik birimleriyle işbirliği yapılması, ulusal ve uluslararası spektrum izleme, denetleme ve denetlettirme faaliyetleri Kurum tarafından belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde yürütülür.” hükmü ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Teşkilat Yönetmeliği’nin 25’inci maddesinde yer alan “a) Ruhsat veya izin verilen telsiz cihaz veya sistemlerinin belirlenen tekniklere ve usûllere uygun olarak kurulmasının ve çalıştırılmasının kontrolünü yapmak.

b) Frekans spektrumunu izlemek, denetlemek, bunlarla ilgili düzenlemeleri yapmak, gerekli tedbirleri almak ve müeyyideleri uygulamak. 

c) Telsiz haberleşmesinde kaçak yayınlan tespit etmek ve faaliyetine son vermek, usulsüz yayınlar ile elektromanyetik girişimleri tespit ederek gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak” hükümleri ve ilgili diğer usul esaslar uyarınca gerekli tespitler yapılarak, mevzuata aykırı kullanımlara yönelik olarak EHK’nın “Cezai Hükümler” başlıklı 63’üncü maddesi ve ilgili diğer mevzuat çerçevesinde işlem (adli ceza için savcılıklara suç duyurusu vb.) yapılmaktadır.

FTM Yönetmeliği ile sadece frekans tahsisinden muafiyet tanımlanmış olup, yetkilendirme, spektrumun izlenmesi ve denetimi, piyasa gözetimi ve denetimi, haberleşmenin ve kişisel verilerin gizliliği dâhil olmak üzere ilgili mevzuatta yer alan diğer yükümlülüklerden herhangi bir muafiyet sağlanmamaktadır. Diğer bir deyişle, FTM Yönetmeliği kapsamındaki frekansların kullanımı tümüyle serbest olmayıp diğer mevzuat uyarınca farklı yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerekebilmektedir. 

Örneğin, Teknik Ölçütler’de yer alan herhangi bir frekans bandına ilişkin tüm teknik ölçütlere uyulması halinde anılan band için frekans tahsisinden muafiyet sağlanmakla birlikte, söz konusu frekans bandı kullanılarak verilecek hizmetin yetkilendirmeye tabi olup olmaması hususu EHK’nın 8 ve 9’uncu maddeleri, Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Yetkilendirme Yönetmeliği ve ilgili diğer düzenlemeler kapsamında Kurumumuzca ayrıca değerlendirmeye tabi olup anılan düzenlemelere aykırılık halinde ise EHK’nın 9 ve 63’üncü maddelerinin ilgili hükümleri uyarınca gerekli işlemler yapılmaktadır. 

Ayrıca, kullanılması/işletilmesi için frekans tahsisine ihtiyaç duyulmayan “sadece-alıcı” cihazlar, Teknik Ölçütlerde yer alan kısıtlamalara uyulması durumunda frekans tahsisinden muaf olmakla birlikte, bu muafiyet haberleşmenin ve kişisel verilerin gizliliği dâhil olmak üzere ilgili mevzuatta yer alan diğer yükümlülüklerden (Ör: Anayasa Md. 22, EHK Madde 51/2 vb.) herhangi bir muafiyet sağlamamakta ve söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi için dayanak teşkil etmemektedir. İlaveten, “sadece-alıcı” cihazlara yönelik söz konusu muafiyet, EHK’nın “Yasak bölgelerde yabancı uyrukluların kullanacakları telsiz cihazları” başlıklı 45’inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Yasak bölgelerde bulunmalarına müsaade edilen yabancı uyruklulara verici, verici-alıcı ve radyo ve televizyon yayınlarını almaya yarayan cihazlar dışındaki alıcı telsiz cihazları için telsiz kurma ve kullanma izni ile telsiz ruhsatnamesi verilmesi Genelkurmay Başkanlığının müsaadesine bağlıdır.” hükmü uyarınca izin alması gerekenleri kapsamamaktadır. 

Bu çerçevede, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca 08/03/1986 tarihli ve 19041 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan “Otomatik Frekans Tarama Özellikli Telsiz Cihazları Yönetmeliği”nin 27/11/2018 tarihli ve 30608 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Otomatik Frekans Tarama Özellikli Telsiz Cihazları Yönetmeliğinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Yönetmelik” ile yürürlükten kaldırılmasıyla, daha önce anılan yönetmelik kapsamında yer alan “frekans tahsisine ihtiyaç göstermeyen sadece-alıcı” özellikli telsiz cihaz ve sistemleri FTM Yönetmeliği dâhilinde kullanılabilecek olmakla birlikte, bu durum haberleşmenin ve kişisel verilerin gizliliği dâhil olmak üzere ilgili mevzuatta yer alan diğer yükümlülüklerden (Ör: Anayasa Md. 22, EHK Madde 51/2 vb.) herhangi bir muafiyet sağlamamakta ve söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi için dayanak teşkil etmemektedir. Diğer taraftan, FTM Yönetmeliğindeki muafiyetin kapsamı dışında kalan; a) “sadece-alıcı” özellikli olmakla birlikte EHK’nın 45’inci maddesi kapsamında bulunan ve b) “alıcı-verici” özelliğine haiz olan telsiz cihaz ve sistemleri “Telsiz İşlemlerine İlişkin Usul Esaslar Hakkında Yönetmelik” ve ilgili mevzuat kapsamında değerlendirilmeye devam edilecektir.

Bu nedenlerle FTM Yönetmeliği kapsamındaki frekansları kullanmak isteyenlerin herhangi bir yaptırıma maruz kalmamalarını teminen elektronik haberleşme mevzuatına uygunluk konusunda hassasiyet göstermeleri gerekmektedir.